Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά συνηθίζουν να θηλάζουν τα δάκτυλα τους (κυρίως τον αντίχειρα) ή την πιπίλα, καθώς η συνήθεια αυτή τα ηρεμεί, δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας και χαράς και είναι απόλυτα φυσιολογική. Πολύ συχνά ο θηλασμός του δακτύλου παρατηρείται πριν καν γεννηθεί το παιδί!

Πότε όμως πρέπει να σταματά αυτή η συνήθεια;

Τα περισσότερα παιδιά σταματούν μόνα τους το πιπίλισμα του δακτύλου ή της πιπίλας σταδιακά καθώς μεγαλώνουν, εάν όμως δε συμβεί αυτό θα πρέπει μέχρι την ηλικία των 4 ετών να αποχωριστούν αυτή τη συνήθεια, καθώς έτσι τυχόν προβλήματα που μπορεί να έχουν δημιουργηθεί στα δόντια του θα μπορέσουν να αυτοδιορθωθούν.

Ποια προβλήματα σχετίζονται με τη χρήση της πιπίλας ή το θηλασμό του δακτύλου;

Ο παρατεταμένος και συχνός θηλασμός της πιπίλας και του δακτύλου μπορεί να προκαλέσουν παραμορφώσεις στα δόντια (πεταχτά δόντια), στις γνάθους αλλά και στη θέση της γλώσσας η οποία τοποθετείται μεταξύ των πάνω και κάτω δοντιών με αποτέλεσμα όταν το παιδί κλείνει το στόμα τα δόντια να έχουν κενό μεταξύ τους (χασμοδοντία). Μεταξύ των δύο συνηθειών είναι προτιμότερη αυτή της πιπίλας, αφού μπορεί να διακοπεί πιο εύκολα από ότι ο θηλασμός του δακτύλου.

Πώς να αντιμετωπίσω την άρνηση του παιδιού μου να σταματήσει την πιπίλα/δάκτυλο;

Επιβράβευση και ανταμοιβή: Εξηγήστε στο παιδί με όμορφο και ευγενικό τρόπο γιατί πρέπει να σταματήσει να θηλάζει το δάκτυλο/ πιπίλα και ανταμείψτε το για τη προσπάθεια του με κάτι που του αρέσει (κάποιο μικρό δωράκι ή μια δραστηριότητα που επιθυμεί να κάνει).

Αίσθημα ασφάλειας και αποπροσανατολισμός: Τα παιδιά κάποιες φορές χρησιμοποιούν τη πιπίλα/δάκτυλο όταν νιώθουν άβολα, αγχωμένα ή απλά βαριούνται. Συνεπώς η αγκαλιά, τα χάδια και η προσοχή των γονιών τους καθώς και κάποια δραστηριότητα που θα τα απασχολήσει ευχάριστα θα βοηθήσουν στη μείωση της συνήθειας. Επίσης καλή ιδέα είναι η αντικατάσταση αυτής της συνήθειας με ένα αρκουδάκι/ παιχνίδι.

Γίνετε δημιουργικοί: Χρησιμοποιήστε κάποιο τέχνασμα που θα σας βοηθήσει, για παράδειγμα δέστε την πιπίλα σε μπαλόνια και αφήστε την να “πετάξει” ψηλά για τη νεράιδα των δοντιών. Όταν η νεράιδα τη λάβει θα αφήσει ένα δώρο στο παιδί που κατάφερε να την “αποχαιρετήσει”. Ένας άλλος τρόπος είναι να κρατάτε ένα ημερολόγιο προσπαθειών του παιδιού, σημειώνοντας κάθε μέρα που κατάφερε το παιδί να κρατήσει μακριά την πιπίλα/δάκτυλο και παράλληλα επιβραβεύστε το!
Διαβάστε μαζί με το παιδί σχετικά βιβλία: Κάποια από αυτά είναι τα εξής: “Γλυκιά μου πιπίλα”, “Αντίο πιπίλα”, “Ο βασιλιάς δαχτυλένιος και το δάχτυλό μου”, “Η νεράιδα Πιπιλίνα και η πιπίλα μου”.

Απευθυνθείτε στον παιδοδοντίατρο: Εάν η συζήτηση με το παιδί και οι προσπάθειες σας δε φέρουν κάποιο αποτέλεσμα και η συνήθεια συνεχίζεται μετά τα 4 έτη του παιδιού, θα ήταν καλό να επισκεφθείτε τον παιδοδοντίατρο. Ο παιδοδοντίατρος θα συζητήσει με το παιδί και θα του εξηγήσει τις επιπτώσεις που έχει το πιπίλισμα του δακτύλου ή της πιπίλας στα δόντια του. Εάν χρειαστεί (μετά την ηλικία των 4-5 ετών) μπορεί να κατασκευαστεί ένα ειδικό ορθοδοντικό μηχάνημα που βοηθά τα παιδιά να απαλλαγούν από το θηλασμό του δακτύλου/πιπίλας.

Δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο και πιο όμορφο από ένα υγιές παιδικό χαμόγελο, πως όμως θα το εξασφαλίσουμε στα παιδιά μας; Οι συμβουλές που ακολουθούν μπορούν να μας βοηθήσουν:

1. Βούρτσισμα
Το βούρτσισμα στα παιδιά πρέπει να γίνετε τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα και ξεκινάει απο την εμφάνιση του πρώτου δοντιού στο στόμα. Το βραδυνό βούρτσισμα είναι το πιο σημαντικό, καθώς κατά τη διάρκεια του ύπνου μειώνεται η ροή του σάλιου, το οποίο λειτουργεί σαν «φυσικό καθαριστικό» των δοντιών, οπότε αυξάνεται ο κίνδυνος τερηδόνας. Η οδοντόβουρτσα πρέπει να έχει μικρή κεφαλή και μαλακές τρίχες και το βούρτσισμα πρέπει να διαρκεί 2 λεπτά για να είναι αποτελεσματικό. Πολλά παιδιά αποφεύγουν το βούρτσισμα επειδή το βαριούνται, πρέπει λοιπόν να το κάνουμε να μοιάζει σαν παιχνίδι για να γίνει πιο εύκολα αποδεκτό. Πώς θα γίνει αυτό; Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα αγαπημένο τους τραγούδι και να πούμε στα παιδιά πως πρέπει να βουρτσίσουμε τόσα λεπτά όσα διαρκεί το τραγούδι. Ένας αλλος τρόπος είναι να μετράμε 10 φορές για κάθε 2 δόντια που καλύπτει η κεφαλή της οδοντόβουρτσας και μετά να μετακινούμε την οδοντοβουρτσα στα υπόλοιπα δόντια. Πολύ σημαντική είναι και η μίμηση στα παιδιά, τα παιδιά μιμούνται τον τρόπο που μιλούν οι γονείς τους και που φέρονται, συνεπώς δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα από το να βλέπει εσάς να βουρτσίζετε με χαρά τα δόντια σας, έτσι θα πειστεί και το ίδιο να το κάνει. Μπορούμε επίσης να σκαρφιστούμε ένα παραμύθι, λέγοντας στο παιδί για τα φανταστικά ζαχαροζούζουνα που επιτίθενται στα δόντια μας και ο μόνος τρόπος να τα νικήσουμε είναι με τα «όπλα» μας την οδοντόβουρτσα και την οδοντόκρεμα! Επιπλέον το βούρτσισμα πρέπει να επιβλέπεται από τους γονείς μεχρι την ηλικία των 7-8 ετών, οπότε και το παιδί κατακτά τη λεπτή κινητικότητα και μπορεί να βουρτσίσει μόνο του! Όσο καλά και να νομίζετε ότι βουρτσίζει το παιδί σας ποτέ δεν απομακρύνει τον βασικό όγκο της μικροβιακής πλάκας από τα δόντια του! Αφήστε το να βουρτσίσει, αλλά πάντα ολοκληρώστε εσείς το βούρτσισμα.

2. Χρησιμοποιούμε φθοριούχο οδοντόκρεμα
Είναι απαραίτητο η οδοντόκρεμα που χρησιμοποιείται για το βούρτσισμα των δοντιών, τόσο από παιδιά όσο και από ενήλικες, να περιέχει φθόριο. Η φθοριούχος οδοντόκρεμα θεωρείται το σημαντικότερο μέσο πρόληψης της τερηδόνας. Η ποσότητα της οδοντόκρεμας σύμφωνα με την Ελληνική Παιδοδοντική Εταιρεία για παιδιά κάτω των τριών ετών πρέπει να είναι ένα επίχρισμα πανω στην οδοντόβουρτσα, ενώ για παιδιά 3-6 ετών πρέπει να είναι σε μέγεθος μπιζελιού.

3. Χρήση οδοντικού νήματος
Το νήμα είναι απαραίτητο και στα παιδιά εφόσον έχουν αρχίσει τα παδικά δόντια να ακουμπάνε μεταξύ τους στις πλαϊνές επιφάνειες. Η οδοντόβουρτσα δε μπορεί να φτάσει και να καθαρίσει τις περιοχές ανάμεσα στα δόντια, όμως και εκεί μπορεί να εμφανιστεί τερηδόνα. Εκτός από το κλασσικό νήμα, υπάρχει στην αγορά και το νήμα με ειδική λαβή το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους γονείς στο παιδί πολύ πιο εύκολα.

4. Στοματοπλύματα
Τα φθοριούχα στοματοπλύματα αποτελούν συμπληρωματικό τρόπο χορήγησης φθορίου στο σπίτι. Χορηγούνται σε παιδιά άνω των 7 ετών όπου δεν υπάρχει ο κίνδυνος κατάποσης και σε περιεκτικότητα και συχνότητα που κρίνει ο παιδοδοντίατρος ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού.

Τα πρώτα νεογιλά δόντια ξεκινούν να εμφανίζονται στο στόμα περίπου στην ηλικία των 6 μηνών και μέχρι την ηλικία των 2.5 ετών έχει ολοκληρωθεί η ανατολή και των 20 νεογιλών δοντιών. Τα πρόσθια νεογιλά δόντια αρχίζουν να πέφτουν περίπου στην 1η τάξη του Δημοτικού ωστόσο τα οπίσθια δόντια στην ηλικία των 12-13 ετών. Αυτό σημαίνει πως το παιδί τα χρειάζεται για περίπου 10 έτη!

Επομένως τα υγιή νεογιλά δόντια βοηθούν το παιδί να μασάει, να μιλάει σωστά και να χαμογελάει καθώς επίσης διατηρούν το χώρο στο στόμα για την ορθή ανατολή των μονίμων δοντιών. Τα χαλασμένα νεογιλά δόντια μπορούν να οδηγήσουν αν δεν θεραπευθούν σε δημιουργία πόνου και αποστήματος. Επίσης μπορεί να επηρεάσουν τα μόνιμα δόντια που συνυπάρχουν στο στόμα και να δημιουργηθούν βλάβες και σε αυτά.

Ο φόβος για τον οδοντίατρο είναι κάτι που απασχολεί αρκετούς ενήλικες. Αυτό το γεγονός δημιουργεί προβλήματα στη διατήρηση ενός υγιούς στόματος αφού συχνά αναβάλλουν τις οδοντιατρικές τους επισκέψεις. Κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και με τα παιδιά. Ο φόβος στο παιδί μπορεί να προκληθεί είτε από μια προηγούμενη αρνητική εμπειρία στον οδοντίατρο είτε από “ιστορίες για τον οδοντίατρο” που μπορεί να ακούσει από κάποιον ενήλικα η κάποιο άλλο παιδί.

Ο παιδοδοντίατρος είναι ο ειδικά εκπαιδευμένος οδοντίατρος με 3ετη εκπαίδευση αποκλειστικά στα παιδιά μετά την ολοκλήρωση των βασικών οδοντιατρικών σπουδών. Έχει λοιπόν εκπαιδευτεί στη παιδική ψυχολογία και είναι ο πλέον αρμόδιος να αντιμετωπίσει ένα φοβισμένο παιδί. Πώς θα το κάνει όμως αυτό; Χρησιμοποιώντας ψυχολογικές τεχνικές για να διαμορφώσει τη συμπεριφορά του παιδιού στο παιδοδοντιατρείο ώστε να γίνει με επιτυχία η οδοντιατρική του θεραπεία. Μια από αυτές είναι η τεχνική “tell, show,do” δηλαδή πρώτα θα εξηγήσει με γλώσσα κατανοητή στο παιδί τι θα κάνει, έπειτα θα το δείξει και στο τέλος θα χρησιμοποιήσει τα οδοντιατρικά εργαλεία στο στόμα του παιδιού. Ένα παράδειγμα είναι : Γειά σου, σήμερα θα μετρήσουμε πόσα δόντια έχεις και θα δούμε αν είναι καθαρά. Τα δόντια τα μετράμε με το καθρεπτάκι, μπορείς να πιάσεις το καθρεπτάκι και να δείς ότι καθρεπτίζεται το μάτι σου. Αφου επεξεργαστεί το “καθρεπτάκι του οδοντιάτρου” μπορούμε να του ζητήσουμε να μας ανοίξει το πιο μεγάλο στόμα που έχει για να μετρήσουμε μαζι τα δόντια του. Κάποιο μικρότερο παιδί, μπορεί να χρειασθεί να εξεταστεί στην αγκαλιά των γονιών του με τη βοήθειά τους.

Όταν τελειώσει η οδοντιατρική εξέταση ο παιδοδοντίατρος θα επιβραβεύσει το παιδί δίνοντας του ένα “συμβολικό δώρο”, χρησιμοποιώντας την τεχνική του επαίνου.

Ένα φοβισμένο παιδί που παρ’όλες τις προσπάθειες του παιδοδοντιάτρου δε συνεργαστεί, πιθανώς να χρειαστεί παραπανω από μια επισκέψεις για να εγκληματιστεί στο χώρο και να τον εμπιστευτεί. Η μέθοδος αυτή καλείται απευαισθητοποίηση. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και θέλει τον δικό του χρόνο. Καλό θα ήταν να μην έχετε προετοιμάσει το παιδί από το σπίτι με πολλές λεπτομέρειες για το τι θα γίνει στην οδοντιατρική επίσκεψη. Είναι καλύτερα να αφήσετε τον παιδοδοντίατρο να τα εξηγήσει βήμα βήμα και να απαντήσει εκείνος στις πιθανές ερωτήσεις του μικρού ασθενή.

Υπάρχουν βέβαια πάντα και οι περιπτώσεις κάποιων παιδιών που λόγω μη συνεργασίας δεν είναι δυνατό να αντιμετωπισθούν στο χώρο του παιδοδοντιατρείου. Στις περιπτώσεις αυτές, για την ασφάλεια των παιδιών και για την επιτυχή έκβαση της θεραπείας τους ενημερώνονται οι γονείς πως υπάρχει η δυνατότητα η οδοντιατρική θεραπεία να γίνει υπό γενική αναισθησία ή με χρήση μέθης σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Η λύσή αυτή προτείνεται πάντα σαν τελευταία, αφού εξαντληθούν όλοι οι τρόποι και οι τεχνικές διαμόρφωσης συμπεριφοράς του παιδιού στο ιατρείο.